Fiodor III Romanow. Car przychylny Polsce

9 czerwca 1661 r. w Moskwie urodził się car Rosji Fiodor III Romanow. Chorowity monarcha panował jedynie przez sześć lat, lecz w tym czasie dbał o poprawne stosunki polityczne z Polską.

Fiodor III był synem cara Aleksego I i jego pierwszej żony Marii Miłosławskiej, a tron rosyjski objął po śmierci swojego ojca w 1676 r. Otrzymał staranne wykształcenie i bardzo dobrze znał język polski, a za jego panowania wprowadzono wiele reform, które miały na celu poprawienie jakości życia mieszkańców. Doprowadził on między innymi do zniesienia części okrutnych kar, z których znane było rosyjskie prawodawstwo, jak również ujednolicił podatki. Ograniczył też liczbę urzędników państwowych i wzmocnił kompetencje wojewodów. Był pokojowo nastawiony do Polski, o czym świadczy fakt, że w 1678 r. przedłużył zawarty przed jedenastoma laty rozejm w Andruszowie. Za jego panowania doszło jednak do wojny z Turcją na terenie Ukrainy, którą wywołało uznanie zwierzchności Moskwy przez hetmana kozackiego Piotra Doroszenkę. Zakończyła się ona w 1681 r. uznaniem przez Turcję praw Rosji do zadnieprzańskiej Ukrainy.

Fiodor III dwukrotnie wstępował w związki małżeńskie, a jego pierwsza żona Agafia Gruszecka była córką szlachcica ze Smoleńszczyzny Siemiona Gruszeckiego, który pochodził z polskiego rodu Gruszeckich herbu Lubicz. W 1679 r. car wypatrzył ją w tłumie na cerkiewnej procesji i od tej pory starał się zrobić wszystko, aby lepiej ją poznać. Starania Fiodora o rękę Gruszeckiej zakończyły się ślubem pary 28 lipca 1680 r. w Moskwie. Chociaż przeciwnicy tego związku rozsiewali plotki o niemoralnym prowadzeniu się Agafii, car nie zamierzał ich słuchać i bardzo kochał swoją żonę. Małżeństwo było jednak krótkotrwałe i zakończyło się przedwczesną śmiercią Gruszeckiej. 21 lipca 1681 r. urodziła syna Ilię, który zmarł po dziesięciu dniach, a trzy dni po narodzinach dziecka zmarła na gorączkę połogową w wieku zaledwie 16 lat.

25 lutego 1682 r. w Moskwie Fiodor III ożenił się z Marfą Apraksiną, córką bojara Matwieja Wasiljewicza Apraksina, lecz małżeństwo to trwało zaledwie trzy miesiące i z powodu postępującej choroby cara nie zostało podobno nawet skonsumowane. Car zmarł 7 maja 1682 r. w Moskwie w wieku 21 lat i został pochowany w moskiewskim soborze św. Michała Archanioła.

Autor: Marek Teler / Ilustracja: Portret cara Fiodora III Romanowa ze zbiorów Ermitażu.