„Kurier Polski”. Wieści z dworu pod królewską kontrolą

4 stycznia 1729 r. ukazał się pierwszy numer tygodnika „Nowiny Polskie", który po roku przemianowano na „Kurier Polski". Przez trzydzieści lat był on jedyną europejską gazetą w całości poświęconą informacjom z kraju.

Tygodnik „Nowiny Polskie", a następnie „Kurier Polski" został założony przez zakon pijarów, który przywilejem króla Polski Augusta II Mocnego z 7 września 1729 r. otrzymał wyłączność na wydawanie gazet w Królestwie Polskim. Pismo uzupełniał dodatek „Relata Refero", który poświęcony był informacjom zagranicznym. Po zmianie tytułu „Nowiny Polskie" na „Kurier Polski" także dodatek został przemianowany na „Uprzywilejowane Wiadomości z Cudzych Krajów".

W 1737 r. pismo i dodatek zostały przejęte przez zakon jezuitów. Chociaż jeszcze do 1739 r. część nakładu drukowano w drukarni pijarów, po przejęciu „Kurier Polski" drukowany był w drukarni jezuitów. Obie drukarnie mieściły się jednak w Warszawie i to właśnie w stolicy tygodnik cieszył się największym zainteresowaniem. Początkowo redakcją pisma zajmowali się Jan Naumański, Jan Milżewski i Michał Łowisz, a za czasów jezuickich kolejno Franciszek Bohomolec i ks. Stefan Łuskina.

Na łamach „Kuriera Polskiego" publikowano wiadomości z dworu królewskiego, informacje o elitach towarzyskich, polityce państwa, a nawet prowadzono swego rodzaju kronikę kryminalną. Przybliżano też w odcinkach historię polskiej państwowości i dokonania kolejnych władców oraz wiadomości z dziedziny geografii. Chociaż oficjalnie pismo nie było cenzurowane, każdy kolejny numer tygodnika musiał zostać dostarczony do kancelarii królewskiej. Redaktorzy „Kuriera Polskiego" byli świadomi, że czyta ich polski król, więc musieli dbać o to, by władca nie odebrał im koncesji. Zawartość „Uprzywilejowanych Wiadomości z Cudzych Krajów" stanowiły z kolei przede wszystkim tłumaczenia z zagranicznych gazet.

Oczywiście „Kurier Polski" znacznie odbiegał swoim wyglądem od współczesnych gazet. Liczył zaledwie cztery strony (podobnie jak dodatek) i miał układ dwuszpaltowy. Jedynym elementem graficznym była w nim winieta tytułowa, która przedstawiała kuriera pocztowego dmącego w trąbkę sygnałową i galopującego na koniu. Winieta „Uprzywilejowanych Wiadomości z Cudzych Krajów" zdobiona była z kolei herbem Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Gazeta ukazywała się nie tylko w Warszawie, ale i w innych polskich miastach, a jej nakład wynosił od 500 do 1000 egzemplarzy.

Ostatni numer „Kuriera Polskiego" ukazał się w grudniu 1760 r., lecz w niedługim czasie pismo doczekało się następców. Zarówno Franciszek Bohomolec, jak i ks. Stefan Łuskina kontynuowali działalność dziennikarską – pierwszy z nich współtworzył czasopismo „Monitor", a drugi był redaktorem naczelnym „Wiadomości Warszawskich", czyli późniejszej „Gazety Warszawskiej".

Autor: Marek Teler / Zdjęcie: Wikimedia Commons (domena publiczna)