Agnès Sorel. Królewska metresa z głębokim dekoltem

9 lutego 1450 r. w Mesnil-sous-Jumièges koło Rouen zmarła Agnès Sorel, metresa króla Francji Karola VII. Cieszyła się opinią najpiękniejszej kobiety we Francji, wprowadziła modę na głębokie dekolty i została uwieczniona na obrazie jako Madonna z Dzieciątkiem.

Agnès Sorel przyszła na świat ok. 1422 r. w Fromenteau (Yzeures-sur-Creuse) jako córka francuskiego rycerza Jeana Soreau i Catheriny de Maignelais. Początkowo była damą dworu księżnej Lotaryngii Izabeli, żony księcia Andegawenii Rene I Dobrego, i już wówczas zwracała uwagę wszystkich swoją nietuzinkową urodą. Nic więc dziwnego, że w czasie wizyty u szwagra król Francji Karol VII zwrócił na nią swoją uwagę, sprowadził ją na swój dwór, a w 1444 r. uczynił oficjalną metresą.

Wpływowy kochanek mianował również Agnès Sorel honorową damą dworu swojej żony, królowej Marii Andegaweńskiej, i obdarował ją licznymi dobrami ziemskimi, m.in. Bois-Trousseau, Vernon-sur-Seine i podparyskim Beauté-sur-Marne. Od nazwy otrzymanego od Karola VII pałacu nazywana była zresztą Dame de Beauté. Uchodziła za najpiękniejszą kobietę Francji, a jednocześnie budziła duże kontrowersje, zwłaszcza wśród francuskiego duchowieństwa, ze względu na swój prowokacyjny jak na czasy średniowiecza ubiór. To właśnie ona wprowadziła na dworze modę na suknie z głębokim dekoltem, które podkreślały kobiece wdzięki.

Z czasem na świat zaczęły przychodzić kolejne dzieci Karola VII i Agnès: Marie Marguerite, późniejsza żona pana na Taillebourg Oliviera de Coëtivy, Charlotte, która poślubiła Jacques'a de Brézé, i Jeanne, którą Ludwik XI wydał za mąż za Antoine'a de Bueil. W styczniu 1450 r. w Jumièges w Normandii będąca w zaawansowanej ciąży Agnès Sorel odwiedziła ukochanego króla w obozie wojskowym, kiedy toczył wojnę z Anglią. Wizyta u monarchy nie wpłynęła dobrze na zdrowie Sorel. Po przybyciu do Mesnil-sous-Jumièges koło Rouen, gdzie udała się na polecenie Karola VII, ciężko zaniemogła. 3 lutego 1450 r. urodziła kochankowi córkę, która zmarła kilka godzin po urodzeniu. Sama zmarła sześć dni później około szóstej po południu w wieku zaledwie 28 lat. Po jej śmierci zaczęto sugerować, że została otruta przez syna Karola VII, delfina Francji Ludwika, późniejszego króla Ludwika XI. Została pochowana w kościele Saint-Ours w Loches, a jej serce złożono w opactwie benedyktyńskim Jumièges.

Kiedy w 2004 r. otwarto grób Agnès Sorel, a patolog Philippe Charlier zbadał jej szczątki, okazało się, że przyczyną jej śmierci było zatrucie rtęcią. Nie ma jednak pewności, czy została ona podana Sorel jako trucizna, czy jako... lekarstwo. Kochanka Karola VII cierpiała bowiem przed śmiercią na chorobę pasożytniczą, a rtęć była wówczas jedną z metod leczenia tego typu schorzeń. Ponowny pogrzeb Agnès Sorel odbył się 2 kwietnia 2005 r. z udziałem francuskiej arystokracji.

Najprawdopodobniej to właśnie Agnès Sorel została uwieczniona na obrazie Madonna z Dzieciątkiem wśród Aniołów Jeana Fouqueta z ok. 1450 r., przedstawiającym Maryję z odsłoniętą piersią, która karmi Dzieciątko Jezus. Dzieło stanowiło element Dyptyku z Melun, który wisiał w kościele Notre-Dame w Melun. Obecnie jednak część badaczy uważa, że ukazuje on Catherine Budé, żonę skarbnika i sekretarza króla Karola VII, Étienne'a Chevaliera, który został uwieczniony w drugim elemencie dyptyku.

Autor: Marek Teler / Ilustracja: Madonna z Dzieciątkiem wśród Aniołów Jeana Fouqueta z ok. 1450 r.