Krzysztof Kamil Baczyński. Śmierć na posterunku

4 sierpnia 1944 r. zginął w Powstaniu Warszawskim poeta Krzysztof Kamil Baczyński, jeden z najważniejszych przedstawicieli „pokolenia Kolumbów".

Krzysztof Kamil Baczyński urodził się 22 stycznia 1921 r. w Warszawie jako syn Stanisława Baczyńskiego, pisarza i krytyka literackiego związanego z Polską Partią Socjalistyczną, i nauczycielki Stefanii z Zieleńczyków. Kształcił się w Gimnazjum i Liceum Stefana Batorego, gdzie w maju 1939 r. zdał maturę.

Baczyński fascynował się literaturą już od czasów gimnazjalnych. Jego zainteresowanie Ferdydurke Witolda Gombrowicza sprawiło, że napisał własną wersję utworu – Gimnazjum imienia Boobalka I. W latach 1934–1935 działał w harcerstwie w ramach 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej „Pomarańczarnia", a następnie zaangażował się w działalność Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Spartakus". Chodził do jednej klasy z Tadeuszem Zawadzkim „Zośką", Janem Bytnarem „Rudym" i Maciejem Aleksym Dawidowskim „Alkiem", którzy w czasie wojny należeli do warszawskich Grup Szturmowych Szarych Szeregów.

Marzeniem Baczyńskiego było zostać grafikiem lub ilustratorem, lecz wybuch wojny uniemożliwił mu rozpoczęcie studiów w Akademii Sztuk Pięknych. Kiedy w 1940 r. zostało utworzone getto warszawskie, zdecydował się pozostać po aryjskiej stronie, chociaż jego matka (katoliczka) pochodziła ze zasymilowanej rodziny żydowskiej. 3 czerwca 1942 r. w kościele św. Trójcy na Solcu ożenił się z Barbarą Drapczyńską. Od jesieni 1942 r. do lata 1943 r. studiował polonistykę na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Zarabiał na życie, podejmując rozmaite prace dorywcze, m.in. pracował u węglarza i szklił okna.

W lipcu 1943 r. porzucił studia i został sekcyjnym w II plutonie „Alek" 2. kompanii „Rudy" batalionu „Zośka" Armii Krajowej w stopniu starszego strzelca. Posługiwał się wówczas pseudonimami „Krzysztof" i „Zieliński". 27 kwietnia 1944 r. brał udział w akcji wykolejenia pociągu niemieckiego na odcinku Tłuszcz–Urle, która spowodowała 26-godzinną przerwę w ruchu. W maju 1944 r. ukończył turnus Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola" i otrzymał stopień starszego strzelca podchorążego rezerwy piechoty. 1 lipca 1944 r. został jednak zwolniony z funkcji z powodu małej przydatności w warunkach polowych. Zasilił wówczas szeregi batalionu „Parasol" jako zastępca dowódcy III plutonu 3. kompanii i przyjął pseudonim „Krzyś".

Po wybuchu Powstania Warszawskiego Baczyński przyłączył się do oddziału złożonego z ochotników, którym dowodził ppor. Lesław Kossowski „Leszek". Poległ 4 sierpnia 1944 r. na posterunku w pałacu Blanka przy ul. Senatorskiej 14. Pierwotnie jego ciało spoczywało na tyłach pałacu, a po wojnie przeniesiono je na Cmentarz Wojskowy na Powązkach. 1 września 1944 r. zginęła również żona Baczyńskiego Barbara Drapczyńska, która – jak twierdziła jej matka – była wówczas w ciąży.

Krzysztof Kamil Baczyński jest uznawany za jednego z najważniejszych przedstawicieli „pokolenia Kolumbów". Pozostawił po sobie kilkaset wierszy, z których najbardziej znane to Elegia o... [chłopcu polskim], Mazowsze, Historia, Spojrzenie, Pragnienia, Pokolenie i Biała magia. Był również autorem kilkudziesięciu poematów i opowiadań. Uczestniczył w ruchu literackim Warszawy, wydał kilka konspiracyjnych arkuszy i pisanych ręcznie tomików poetyckich, które samodzielnie ilustrował. Za swoją działalność konspiracyjną został pośmiertnie odnaczony Krzyżem Armii Krajowej i Medalem za Warszawę 1939–1945. W 2018 r. prezydent Andrzej Duda nadał mu Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej i za osiągnięcia w działalności na rzecz rozwoju polskiej kultury.

Autor: Marek Teler / Zdjęcie: Wikimedia Commons (domena publiczna)