Ryszard Bolesławski. Amerykański sen polskiego reżysera

17 stycznia 1937 r. w Los Angeles zmarł na atak serca Ryszard Bolesławski. W latach 30. należał do czołowych hollywoodzkich reżyserów i współpracował z takimi gwiazdami jak Clark Gable, Marlene Dietrich i Greta Garbo.

Ryszard Srzednicki, bo tak brzmiało prawdziwe nazwisko Bolesławskiego, urodził się 4 lutego 1889 r. w Mohylowie Podolskim jako syn Walentego Srzednickiego i Klotyldy z Krajewskich. Już w latach 1905–1906 był aktorem teatru amatorskiego przy Ognisku Polskim w Odessie, a następnie występował w wędrownych rosyjskich zespołach teatralnych. Po ukończeniu gimnazjum uczęszczał przez rok na kurs morski w odeskiej wyższej szkole technicznej, ale ostatecznie bliższa jego sercu okazała się działalność artystyczna.

W latach 1908–1915 występował na deskach Moskiewskiego Akademickiego Teatru Artystycznego (MChAT), gdzie kształcił się pod okiem reformatora teatru Konstantina Stanisławskiego. Kiedy w 1912 r. Stanisławski założył 1. Studio MChAT dla młodych aktorów, powierzył Bolesławskiemu funkcję głównego organizatora grupy teatralnej i reżysera wystawianych przez nią spektakli.

W czasie I wojny światowej Ryszard Bolesławski należał do jednego z dwóch szwadronów kawalerii Legionu Puławskiego, który w ramach rosyjskiej armii walczył z Niemcami na froncie wschodnim. W 1917 r. wrócił do Moskiewskiego Akademickiego Teatru Artystycznego, a rok później zadebiutował jako reżyser filmami Tri Wstreczi i Chleb. W styczniu 1920 r. postanowił zamieszkać na stałe w niepodległej Polsce, gdzie kontynuował działalność reżyserską w warszawskich teatrach. Wystawiona przez niego w Teatrze Polskim sztuka Mieszczanin szlachcicem do dziś uznawana jest z jedną z najwybitniejszych polskich inscenizacji Molière'a.

Bolesławski należał do 1 pułku szwoleżerów Józefa Piłsudskiego i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, a jednocześnie tworzył filmy dokumentujące działalność Wojska Polskiego. Po zakończeniu walk zrealizował zaś na zamówienie Wydziału Propagandy Ministerstwa Spraw Wojskowych film Cud nad Wisłą, w którym główną rolę zagrała Jadwiga Smosarska. W latach 1921–1922 przebywał przede wszystkim w Berlinie i Paryżu, a we wrześniu 1922 r. wyjechał na występy do USA z grupą kabaretową Marii Kuzniecowej i postanowił pozostać w Ameryce na stałe.

W 1923 r. założył szkołę aktorską, a od 1925 r. teatr repertuarowy American Laboratory Theatre w Nowym Jorku, w którym był dyrektorem i naczelnym reżyserem. W 1929 r. opuścił American Laboratory Theatre i udał się do Los Angeles, gdzie w kolejnych latach stał się jednym z najpopularniejszych hollywoodzkich reżyserów. Do jego najważniejszych filmów należały: Ostatnia cesarzowa (1932) z Johnem, Ethel i Lionelem Barrymorami, Ludzie w bieli (1934) z Clarkiem Gablem, Malowana zasłona (1934) z Gretą Garbo i Ogród Allaha (1936) z Marlene Dietrich.

Ryszard Bolesławski został pochowany na Calvary Cemetery w East Los Angeles, a jego nazwisko znalazło się na Hollywood Walk of Fame przy 7021 Hollywood Boulevard.

Autor: Marek Teler / Zdjęcie: Reżyser Ryszard Bolesławski przy jednej z dekoracji do filmu Malowana zasłona z 1934 r. (źródło: NAC, domena publiczna)